عنوان: پایان نامه بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری، شهرسازی

رشته: شهرشناسی

فرمت فایل: WORD (قابل ویرایش)

تعداد صفحه: 435

فهرست مطالب

عنوان صفحه

پيشگفتار
فصل اول : طرح تحقيق 1
1-1- بيان مسئله و تشريح ابعاد آن 2
1-2- محدوده و مقطع زماني تحقيق 3
1-3- اهميت و ضرورت تحقيق 4
1-4- اهداف تحقيق 5
1-5- سابقه و پيشينة تحقيق 6
1-6- سؤالات و فرضيه‌هاي تحقيق 13
1-7- روش تحقيق 13
1-8- واژه‌ها و مفاهيم كليدي تحقيق 15
1-9- مشكلات و محدوديت‌هاي تحقيق 20

فصل دوم : مباني نظري تحقيق 21
2-1- مكاتب و ديدگاه‌هاي موجود در ارتباط با بافت قديم شهري 22
2-1- 1- مكاتب بهسازي و نوسازي بافت قديم 22
2-1-2- ديدگاههاي نظري پيرامون بهسازي و نوسازي بافت قديم 27
جمع بندي 35
2-2- منشورها و قطعنامه‌هاي جهاني 37
2-2-1- كنگرة آتن (1931) 37
2-2-2- معاهدة لاهه (1954) 38
عنوان صفحه

2-2-3- كنگرة رم (1972) 38
2-2-4- كنفرانس ونيز (1964 ) 39
2-2-5- بيانية مكزيكوسيتي (2000 ميلادي) 40
2-2-6- بيانية استكهلم (1998) 41
2-2-7- كنگرة آمستردام (1975) 42
2-3- تجارب بهسازي و بازسازي بافت‌هاي قديم شهري در كشورهاي مختلف جهان 43
2-3-1- تجارب مرمت و بازسازي بافت‌هاي قديم در فرانسه 43
2-3-2- تجارب مرمت و بازسازي بافت‌هاي قديم در انگلستان 46
2-3-4- تجارب مرمت و بازسازي بافت‌هاي قديم در ايتاليا 50
2-3-5- تجارب مرمت و بازسازي بافت‌هاي قديم در استكهلم 54
2-3-6- تجارب مرمت و بازسازي بافت‌هاي قديم در چكسلواكي سابق 55
2-4- تجارب كشورهاي جهان سوم (آسيا – آفريقا) 57
2-4-1- تجارب كشور مصر؛ شهر قاهره 57
2-4-2- تجارب كشور سوريه ؛ شهر دمشق 57
2-4-3- تجارب كشور لبنان ؛ شهر بيروت 58
2-4-4- تجارب كشور ژاپن 61
2-5- تجربيات بهسازي و نوسازي بافت‌هاي قديم شهري در ايران 62
2-5-1- كرمان 62
2-5-2- شهر شوشتر 63
2-5-3- قزوين 64
2-5-4- شهركرد 66
جمع بندي و نتيجه گيري 69

عنوان صفحه

فصل سوم : روند تحولات سياستها و برنامه‌هاي بهسازي و نوسازي شهري در ايران 71
3-1- سياست‌ها و برنامه‌هاي بهسازي و نوسازي بافت‌هاي شهري در ايران 72
3-1-1- سياستها و برنامه‌هاي اجرايي بهسازي و نوسازي بافت‌هاي شهري در قبل از انقلاب اسلامي (قبل از سال 1300 خورشيدي) 72
3-1-1-1- سياست‌ها و برنامه‌هاي دورة پهلوي اول (1320-1300) 73
3-1-1-2- سياست‌ها و برنامه‌هاي دورة پهلوي دوم (1357 – 1320) 74
3-1-1-2-1- برنامه اول عمراني (1334 -1327) 74
3-1-1-2-2- برنامه دوم عمراني (1341-1334) 75
3-1-1-2-3- برنامه سوم عمراني (1346-1341) 75
3-1-1-2-4- برنامة چهارم عمراني (1351-1347) 76
3-1-1-2-5- برنامة پنجم عمراني (1356 -1352) 76
3-1-2- سياست‌ها و برنامه‌هاي بهسازي و نوسازي بافت‌هاي شهري در دورة پس از انقلاب اسلامي (1357) 77
3-1-2-1- برنامة اول توسعه اقتصادي – اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران
(1366-1362) 78
3-1-2-2- برنامه دوم توسعه اقتصادي – اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران
(77-73) 79
3-1-2-3- برنامة سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران
(1383-1379) 83
3-2- طرح‌هاي بهسازي بافت قديم 84

عنوان صفحه

فصل چهارم : مطالعات طبيعي، اجتماعي ـ فرهنگي و اقتصادي شهر سبزوار با تاكيد بر
بافت قديم آن 88
مقدمه 89
4-1- موقع جغرافيايي، حدود و وسعت شهرستان سبزوار 90
4-2- موقع سياسي شهرسبزوار درتقسيمات سياسي شهرستان سبزوار 90
4-3- خلاصه‌اي بر شرايط طبيعي شهر سبزوار 95
4-3- 1- تقسيم بندي منطقه به بخش‌هاي طبيعي 95
4-3-2- زمين شناسي و خصوصيات تكتونيكي منطقه 96
4-3-3- منابع آب 98
4-3-4- خاك شناسي 100
4-3-5- آب و هوا و مشخصات آن 101
4-3-5-1- شاخص‌هاي اقليمي منطقه 103
4-3-5-1-1- درجه حرارت 103
4-3-5-1-2- ميزان بارندگي 104
4-3-5-1-3- رطوبت نسبي 104
4-3-5-1-4- وزش باد 105
4-3-5-1-5- موقعيت خورشيد 105
4-3-5-2- نمودارهاي اقليمي 106
4-4- وضعيت اقليمي سبزوار و آسايش انسان (روش اولگي) 108
4-5- تأثير اقليم در ساخت و بافت شهر 109
جمع بندي و نتيجه گيري 110
مقدمه 112
عنوان صفحه

4-6- ميزان جمعيت و پراكندگي آن در شهرستان سبزوار 113
4-6-1- پيش بيني جمعيت شهر سبزوار براي سال‌هاي 1390 و 1395 با استفاده از مدل رشد نهايي 114
4-6-2- جمعيت، تراكم و نحوه توزيع آن در شهر سبزوار 115
4-6-3- ساختار سني و جنسي جمعيت سبزوار 119
4-6-4- ويژگي مهاجرت در شهر سبزوار 123
4-6-5- وضعيت سواد و آموزش در شهر سبزوار 125
4-7- مشخصات جمعيتي بافت قديم 127
4-7-1- سهم جمعيتي بافت قديم از جمعيت كل شهر 127
4-7-2- چگونگي پراكنش جمعيت در بافت قديم سبزوار 127
4-7-3- ساختار سني و جنسي جمعيت بافت قديم سبزوار 128
4-7-4- وضعيت مهاجرت در بافت قديم 131
4-7-5- تحولات جمعيتي بافت قديم 132
4-7-6- توزيع و تراكم جمعيت در بافت قديم 133
4-7-7- تراكم خالص و ناخالص شهري در بافت قديم 135
4-7-8- وضعيت سواد و آموزش در بافت قديم 138
4-7-8-1- بررسي درصد باسوادي در محلات بافت قديم 139
4-8- سابقه سكونت 140
جمع بندي 140
4-9- ساختار اقتصادي و كاركردهاي شهر سبزوار 142
4-9-1- تعيين پايه اقتصادي شهر سبزوار 142
4-10- ويژگي‌هاي اقتصادي جمعيت بافت قديم 145
عنوان صفحه

4-10-1- وضعيت اشتغال در سطح محله‌هاي بافت 145
4-10-2- جمعيت فعال و غير فعال بافت قديم 147
فصل پنجم : خلاصه‌اي بر جغرافياي شهري و شهرشناسي سبزوار 149
مقدمه 150
5-1- تاريخ مختصر سبزوار 151
5-2- وجه تسميه 153
5-3- موقع سبزوار در سلسله مراتب شهري خراسان و كشور 154
5-4- روند رشد فيزيكي شهر سبزوار 155
5-4-1- توسعه فيزيكي و تغييرات ساخت كالبدي در دورة اول (1345 – 1300) 156
5-4-2- توسعه فيزيكي و تغييرات ساخت كالبدي شهر در دورة دوم (1365 – 1345) 158
5-4-3- توسعه فيزيكي و تغييرات ساخت كالبدي شهر در دورة سوم (1375 – 1365) 159
5-5- اثرات توسعه فيزيكي بر بافت قديم شهر سبزوار 162
5-6- نقش عمومي شهر سبزوار 164
جمع بندي و نتيجه گيري 166

فصل ششم : مشخصات، ويژگي‌ها، محدوديت‌ها و امكانات فيزيكي كالبدي بافت قديم سبزوار 168
مقدمه 169
6-1- مشخصات جغرافيايي بافت قديم سبزوار 170
6-2- بررسي بافت قديم، ويژگيها و مشخصات آن 175
6-2-1- تراكم و دانه بندي بافت قديم 181
6-2-2- جمع بندي ويژگي‌هاي بافت قديمي شهر سبزوار 182
6-3- آثار و بناهاي باارزش تاريخي در بافت قديم سبزوار 186
عنوان صفحه

6-4- كاربري‌هاي موجود در بافت قديم سبزوار 193
6-5- شبكه‌هاي ارتباطي 201
6-5-1- راه‌هاي درون منطقه‌اي 201
6-5-2- راه‌هاي درون شهري 201
6-5-3- بررسي وضعيت خيابانهاي محصور كنندة بافت قديم به لحاظ ساختار ارتباطي و شرياني آن 204
6-5-4- طبقه بندي معابر بافت قديم از نظر سلسله مراتبي بر حسب نقش و عملكرد 205
6-5-5- گذرهاي قديمي بافت قديم سبزوار 206
6-6- مسائل و مشكلات فيزيكي ـ كالبدي بافت قديم سبزوار 210
6-6-1-مشكلات مربوط به شبكة معابر بافت 210
6-6-2-كمبود عناصر خدماتي، تأسيساتي و تسهيلات شهري و زير بنايي 212
6-6-3- فرسودگي و فشرده بودن بناهاي موجود در بافت قديمي 215
6-6-3-1- خصوصيات كالبدي مساكن بافت قديم سبزوار 217
6-6-3-1-1- كيفيت ابنيه 217
6-6-3-1-2- عمر ساختمان 218
6-6-3-1-3- نوع مصالح ساختماني 218
6-6-3-1-4- تعداد طبقات 218
6-6-3-1-5- نحوة تصرف مسكن 219
6-6-3-1-6- مساحت زير بنا و تعداد اتاقهاي واحدهاي مسكوني موجود در بافت قديم 220
6-6-4- تعارض بخشهاي بافت قديم با ساختار كلي شهر 220
6-6-5- تراكم و تمركز فعاليت‌ها 220
6-6-6- كاهش ارزشهاي محله‌اي و سكونتي 221
عنوان صفحه

6-6-7- انحطاط كيفيت فرهنگي و بصري 221
6-7- امكانات فيزيكي ـ كالبدي بافت قديم سبزوار 222
6-7-1- فرسودگي و وجود سطوح مخروبه در بافت 222
6-7-2- امكانات شبكة حمل و نقل 222
6-7-3- امكانات، تاسيسات و تجهيزات زيرساختي 223
6-8- اهداف بهسازي بافت قديم ناشي از مسائل، مشكلات و پتانسيل‌هاي موجود 223

فصل هفتم : آزمون فرضيات و نتايج 229
7-1- بررسي فرضيه‌ها 230
7-1-1- فرضيه اول 230
7-1-2- فرضيه دوم 235
7-1-3- فرضيه سوم 241
7-1-4- فرضيه چهارم 248
1-3-5-بافت قديم، عامل تبادل فرهنگ 252
2-3-5-طراحي شهري : تجلي و تبلور فرهنگي 253

فصل هشتم : ارائه راهكارها و پيشنهادات 258
ارائه راهكارها و پيشنهادات 259
منابع و مأخذ 264
منابع انگليسي : 272
منابع الكترونيكي : 273

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول (4-1 ) بخش ها، مراكز و دهستانهاي شهرستان سبزوار 91
جدول (4-2) : جمعيت و مشخصات آن در شهرستان سبزوار (85-1345) 113
جدول ( 4-3 ) تحولات تراكم نسبي جمعيت شهرستان سبزوار طي دهة 1385-1375 114
جدول ( 4-4 ) مشخصات نواحي شهري سبزوار بر حسب تقسيمات شش گانه سال 1373 116
جدول ( 4-5) درصد گروههاي سني عمده نسبت به كل جمعيت شهر سبزوار در سالهاي
35 تا 85 119
جدول ( 4-6 ) توزيع و تركيب سني و جنسي جمعيت سبزوار به تفكيك مرد و زن در سال 1385 121
جدول (4-7) نسبت جنسي جمعيت شهر سبزوار طي سالهاي35 تا 85 122
جدول (4-8 ) حجم و جمعيت غيربومي در شهر سبزوار 123
جدول ( 4-9) جمعيت 6 ساله و بيشتر بر حسب جنس، سن، وضع سكونت به تفكيك استان و شهرستان در سال 1385 126
جدول ( 4-10 ) درصد گروههاي سني عمده در بافت قديم شهر سبزوار در سالهاي 65 و 75 129
جدول (4-11 ) مقايسه نسبت جنسي در بافت قديم در مقايسه با كل شهر در سالهاي
65 و 75 130
جدول ( 4-12 ) منشأ استاني مهاجران وارد شده به بافت قديم سبزوار در سال 1382 131
جدول ( 4-13 ) توزيع فضايي جمعيت در بافت قديم در سالهاي 65 و 75 و 85 134
جدول (4-14) مقايسه درصد باسوادي شهر سبزوار و بافت قديم سال 65 و 75 و 85. 138
عنوان صفحه

جدول (4-15) درصد باسوادي در قطعات (محلات) بافت قديم سبزوار در سالهاي 65 و 75. 139
جدول (4-16 ) تعداد و درصد شاغلين در زيربخش‌هاي خدمات و بازرگاني سبزوار در
سال 1375 144
جدول (4-17) تعداد و درصد شاغلين در بخش‌هاي صنعت و معدن و ساختمان سبزوار
در سال 1375 145
جدول (4-18) مقايسه وضعيت اشتغال در بافت قديم سبزوار به تفكيك قطعات در
سالهاي 65 و 75 146
جدول (4-19) مقايسه جمعيت فعال و نسبت فعاليت در بافت قديم و شهر سبزوار در
سالهاي 65 و 75 148
جدول (6-1) توزيع كاربري‌ها در بافت قديم سبزوار 198
جدول(6-2) نتايج حاصل از نمونه‌گيري‌هاي پرسشنامة الف در خصوص مشكلات ناشي از ضعف دسترسي‌ها در بافت قديم سبزوار 211
جدول (6-3) نتايج حاصل از نمونه‌گيري‌هاي پرسشنامة ج در خصوص مشكلات زيست محيطي بافت قديم سبزوار 214
جدول ( 6-4 ) طبقه بندي بناهاي مسكوني موجود در بافت قديم سبزوار بر اساس كيفيت 217
جدول ( 6-5) تعداد طبقات واحدهاي مسكوني بافت قديم سبزوار 219
جدول(6-6) محدوديت‌ها و امكانات فيزيكي ـ كالبدي بافت قديم سبزوار 227
جدول (7-1) نتايج حاصل از نمونه‌گيري‌هاي پرسشنامة الف در خصوص پيشنهادات ساكنين بافت قديم جهت بهبود وضعيت دسترسي به خارج از بافت 232

عنوان صفحه

جدول(7-2) نتايج حاصل از نمونه‌گيري‌هاي پرسشنامة ب در خصوص مشكلات و محدوديت‌هاي مربوط به عناصر خدماتي در داخل بافت قديم 237
جدول (7-3) نتايج حاصل از نمونه‌گيري‌هاي پرسشنامة ب در خصوص پيشنهادات ساكنين بافت قديم جهت بهره‌مندي بهتر از عناصر خدماتي موجود 239
جدول (7-4) نتايج حاصل از نمونه‌گيري‌هاي پرسشنامة ج در خصوص مشكلات ناشي از كيفيت و نوع معماري واحدهاي مسكوني موجود در بافت قديم 242
جدول (7-5) نتايج حاصل از نمونه‌گيري‌هاي پرسشنامة ج در خصوص مهمترين دلايل نوسازي سكونت‌گاههاي قديمي موجود در بافت قديم از ديدگاه ساكنين بافت 244
جدول(7-6) نتايج حاصل از نمونه‌گيري‌هاي پرسشنامة ج در خصوص مشكلات ناشي از فشردگي مساكن موجود در بافت قديم 246
جدول(7-7) نتايج حاصل از نمونه‌گيري‌هاي پرسشنامه ج در خصوص پيشنهادات ساكنين بافت جهت حفظ و احياي بافت قديم سبزوار 257

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار (4-1) منحني آمبروترميك شهرستان سبزوار (2003-1954) 107
نمودار (4-2) بيوكليماتيك اولگي شهر سبزوار- دوره زماني (2003-1954) 109
نمودار (4-3) هرم سني جمعيت شهر سبزوار -1385 120
نمودار (6-1) توزيع كاربري‌ها در بافت قديم سبزوار 199
نمودار (6-2) : مشكلات ناشي از ضعف دسترسي‌ها در بافت قديم سبزوار 211
نمودار (6-3) : مشكلات زيست محيطي بافت قديم سبزوار 215
نمودار (7-1) وضعيت دستيابي به شبكه معابر بافت قديم در مقايسه با بافت جديد 230
نمودار (7-2) وضعيت دسترسي به شبكه ارتباطي بافت قديم در مقايسه با بافت جديد 231
نمودار (7-3) پيشنهادات ساكنين بافت قديم جهت بهبود وضعيت دسترسي به خارج از بافت 232
نمودار (7-4) ميزان علاقمندي ساكنين بافت جهت سكونت در بافت قديم با توجه به سئوالات پرسشنامه (الف) 234
نمودار (7-5) مشكلات و محدوديت‌هاي مربوط به عناصر خدماتي در داخل بافت قديم 237
نمودار (7-6) پيشنهادات ساكنين بافت قديم جهت بهره مندي بهتر از عناصر خدماتي موجود 239
نمودار (7-7) ميزان علاقمندي ساكنين بافت جهت سكونت در بافت قديم با توجه به سئوالات پرسشنامه (ب) 240
نمودار (7-8) مشكلات ناشي از كيفيت و نوع معماري واحدهاي مسكوني موجود در
بافت قديم 242
نمودار (7-9) مهمترين دلايل نوسازي سكونت گاه قديمي موجود در بافت قديم از ديدگاه
ساكنين بافت 244
عنوان صفحه

نمودار (7-10) : مشكلات ناشي از فشردگي مساكن موجود در بافت قديم 246
نمودار (7-11) ميزان علاقمندي ساكنين بافت جهت سكونت در بافت قديم با توجه به سئوالات پرسشنامه (ج) 247
نمودار (7-12) پيشنهادات ساكنين بافت جهت حفظ و احياي بافت قديم سبزوار 257

فهرست نقشه‌ها

عنوان صفحه

نقشة (4-1) تقسيمات سياسي استان خراسان رضوي به تفكيك شهرستان، بخش و دهستان 92
نقشة (4-2) بخش‌ها، مراكز و دهستانهاي شهرستان سبزوار 93
نقشة (4-3) سازمان فضايي شهرستان سبزوار 94
نقشة (4-4) منطقه‌بندي كالبدي شهر سبزوار 118
نقشة (4-5) تراكم خالص مسكوني در بافت قديم سبزوار به تفكيك قطعات(1375) 136
نقشة (4-6) تراكم ناخالص شهري در بافت قديم سبزوار به تفكيك قطعات(1375) 137
نقشة (5-1) مراحل توسعه فيزيكي شهر سبزوار 161
نقشة (6-1) موقعيت بافت قديم شهر سبزوار 172
نقشة( 6-2) قطعه بندي بافت قديم سبزوار(براساس محلات) 173
تصوير(6-1) عكس هوايي بافت قديم سبزوار سال 1358 174
نقشة (6-3) محله‌بندي بافت قديم سبزوار 185
نقشة (6-4) موقعيت عناصر و فضاهاي تاريخي در بافت قديم سبزوار 192
نقشة (6-5) كاربري‌هاي موجود در بافت قديم سبزوار 200
نقشة (6-6) محورهاي ارتباطي شهر سبزوار با شهرستان‌هاي اطراف 203
نقشة (6-7) سلسله مراتب راههاي ارتباطي در بافت قديم سبزوار 209

پيشگفتار

ايران با تاريخ بلند شهر نشيني داراي كهن شهرها و سكونت‌گاههاي باستاني متعدد و متنوع در زيست بوم‌هاي گوناگون سرزميني است. چشم اندازي گذرا بر سيماي شهرنشيني ايران بافت‌هاي قديمي پرارزشي را به نمايش مي‌گذارد كه ميراث‌هاي فرهنگي اين جامعه كهن در آنها نهفته است اما در چند دهه اخير بافت‌هاي مزبور تحرك و نشاط گذشته خود را از دست داده و در آستانه ويراني و تخريب قرار گرفته و محيطي نامناسب و بسيار كم رونق را براي زندگي ساكنين خود به وجود آورده است ولي با وجود همة اين مسائل در ارزش وجودي آنها جاي هيچ گونه شك و ترديدي نيست و تصور ما بر اين است كه پژوهش و مطالعات بنيادي و شناخت جغرافيايي از اين بافتهاي شهري نخستين گامي است كه براي هر گونه حركت عمراني با هدف بهسازي و باز زنده‌سازي آنها ضرورت كامل دارد.
بطور كلي بافت‌هاي قديم به عنوان بخشهاي مهمي از شهرها كه نشان دهندة گذشته و هويت آنها بوده در بيشتر كشورهاي دنيا مورد توجه ويژه قرار دارند. در كشور ما نيز كه سابقة شهرنشيني كهن و ديرينه‌اي دارد و به عنوان هسته اوليه شهر و قسمتي كه نحوه انديشيدن و نگرش نياكان ما را در جنبه‌هاي مختلف زندگي نشان مي‌دهد مورد توجه معماران و برنامه‌ريزان شهري قرار داشته و عموماً از زاويه و ديد فرهنگ، هنر و زيبايي شناسي آن را بررسي مي‌كنند و با هدف اصلاح كالبدي و سامان دهي آنها برنامه‌ها و راهكارهايي را ارائه مي‌كنند. بافت قديم سبزوار نيز به مانند بافت قديمي ساير شهرها با توجه به دارا بودن ارزشهاي تاريخي و فرهنگي و داشتن مشكلاتي نظير افول كيفيت كالبدي، وضعيت وخيم زيست محيطي، دشواري دسترسي و مشكلات ترافيكي، كمبود عناصر خدماتي و انحطاط كيفيت فرهنگي و بصري نيازمند ارائه برنامه‌ها و راهكارهايي جهت ساماندهي و احياء مي‌باشد. بدين ترتيب تحقيق حاضر در هشت فصل به شرح زير تدوين يافته است.
فصل اول شامل طرح تحقيق مي‌باشد. در اين فصل با طرح مسأله، ضرورت و اهميت آن و با توجه به اهداف آن فرضيات تحقيق مشخص گرديده است و با توجه به محدوده مورد مطالعه جامعه آماري و حجم نمونه، روش تحقيق و چگونگي تجزيه و تحليل اطلاعات مشخص شده است.
در فصل دوم چهارچوب نظريه تحقيق اعم از نظريه‌ها و راهبردهاي ارائه شده در رابطه با بهسازي بافت قديم تبيين گرديده است بررسي ديدگاههاي نظري در اين رابطه و آشنايي با چگونگي برخورد با بافتهاي قديمي در كشورهاي مختلف جهت استفاده در تجزيه و تحليل و ارائه راهكارهاي پيشنهادي مي‌باشد.
در فصل سوم به بررسي سياست‌ها و قوانين مداخله در بافت قديم و بهسازي و نوسازي آن در شهرهاي ايران در مقاطع زماني مختلف پرداخته شده است.
در فصل چهارم به بررسي ويژگيهاي طبيعي، جمعيتي و اقتصادي سبزوار با تأكيد بر بافت قديم پرداخته شده است.
در فصل پنجم به بررسي جغرافيايي شهري و شهرشناسي سبزوار و روند توسعة فيزيكي شهر از آغاز تا اوايل قرن حاضر پرداخته شده است زيرا بهسازي بافت قديم بايد با توجه به پيشينه تاريخي و سير و روند شكل گيري و تحول بافت شهر در ادوار مختلف تاريخي صورت بگيرد.
در فصل ششم به شناخت دقيق بافت قديم سبزوار، ويژگيها، مشخصات شبكه معابر، نحوه توزيع كاربري‌ها در بافت قديم، خصوصيات كالبدي مساكن ، محدوديت‌ها و امكانات فيزيكي ـ كالبدي بافت قديم و اهداف برنامه‌هاي بهسازي بافت پرداخته شده است
و سرانجام در فصل هفتم با استفاده از نتايج پرسشنامه‌ها به بررسي آزمون فرضيات و نتايج پرداخته شده است.
و سرانجام در فصل هشتم به ارائه راهكارها و پيشنهادات پرداخته شده است.

منابع و مأخذ

1. آريان پور، عليرضا، بافت قديمي و شهرسازي شهرستان سبزوار، شهرهاي ايران، جلد دوم، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 1366.
2. ابن فندق (بيهقي)، ابوالحسن علي بن زيد، تاريخ بيهق، به تصحيح احمد بهمنيار، تهران، انتشارات فروغي، چاپ سوم، 1361.
3. احمدزاده، جواد، «حمل و نقل و بازرگاني در سبزوار» مجموعه مقالات سمينار سبزوار و توانمندي‌هاي توسعه، سبزوار، انتشارات دانشگاه تربيت معلم سبزوار، 1375.
4. احمدي، محمدابراهيم، سيماي سبزوار، انتشارات نبوغ، 1375.
5. استروفسكي، واستلاف، شهرسازي معاصر، ترجمه لادن اعتضادي، تهران، نشر دانشگاهي، 1371.
6. اكرمي، زكيه، بهسازي بافت قديم ابركوه، رساله كارشناسي ارشد، دانشكدة ادبيات و علوم انساني دانشگاه يزد، 1384.
7. اميرباني، مسعود، تاريخ معماري غرب از عهد باستان تا مكتب شيكاگو، تهران، نشر خاك، پاييز 1385.
8. بحريني، حسين، تجدد، فراتجدد و پس از آن در شهرسازي، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1378.
9. بحريني، سيدحسين، فرايند طراحي شهري، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، 1377.
10. برآبادي، علي، سير تحولات عملكردي بافت قديم سبزوار، رسالة كارشناسي ارشد رشتة جغرافيا و برنامه ريزي شهري دانشگاه تهران، 1380.
11. بنه ولو، لئوناردو، تاريخ معماري مدرن، ترجمه سيروس بارو، تهران، دانشگاه تهران، 1365.
12. بوچاني، محمدحسين، «نوسازي و احياي نواحي فرسودة شهري تجربة شهركرد» مجلة شهرداريها، شمارة 64، شهريور 1383.
13. بورژل، گي، شهر امروز، ترجمه سيدمحمد سيد ميرزايي، تهران، انتشارات دانشگاه شهيد بهشتي، چاپ اول، 1377.
14. بوزيه، لوكور، منشور آتن، ترجمة محمد منصور فلامكي، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1355.
15. بيكن، ادموند، طراحي شهرها، ترجمه فرزانه طاهري، تهران، مركز مطالعات و تحقيقات شهرسازي ومعماري ايران، 1376.
16. بيهقي، محمود، سبزوار ديرينه‌هاي پايدار، مشهد، انتشارات كتابستان، 1370.
17. پوراحمد ، احمد ، جغرافيا و ساخت شهر کرمان ، تهران ، دفتر مرکزی جهاد سازندگی ، 1370 .
18. پاپلي يزدي، حسين و حسين رجبي سناجردي، نظريه‌هاي شهر و پيرامون، تهران، انتشارات سمت، 1382.
19. تانگه، كنزو، هنر و معماري، ترجمه واحد هنر و معماري، تهران، انتشارات هنر و معماري، 1371.
20. تمدن، رويا، «طرح بازسازي بيروت» فصلنامة تحليلي – پژوهشي علوم اجتماعي (جستارهاي شهرسازي)، سال چهارم، شمارة 12، بهار 1384.
21. توسلي، محمود و ديگران، طراحي شهري در بافت قديم شهر يزد، مركز تحقيقات شهرسازي و معماري ايران، تهران، وزارت مسكن وشهرسازي، 1368.
22. توفيقي، مسعود، «تاثير توسعه فيزيكي شهرها و اثر آن بر نوسازي بافت قديم (مقايسة نيشابور و سبزوار)، همايش توانمندي‌هاي جغرافيا و برنامه ريزي توسعه، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامي واحد مشهد، 1380.
23. توفيقي، مسعود، «توسعه شهري و منطق گريز از بافت قديم مورد سبزوار» مجموعه مقالات همايش تخصصي بافت‌هاي فرسودة شهري، انتشارات وزارت مسكن و شهرسازي مشهد، چاپ اول، 1376.
24. جعفري، عباس، شناسنامة جغرافياي طبيعي ايران، تهران، انتشارات سازمان گيتاشناسي، 1378.
25. جوادي، اردشير، «مداخله در بافت‌هاي قديمي و فرسوده شهري (سابقه و زمينه ها)» مجلة شهرداري ها، شماره 61، خرداد 1383.
26. جوان، جعفر، جغرافياي جمعيت ايران، مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهي مشهد، 1380.
27. حاتمي نژاد، حسين، «ارزيابي ملاك‌هاي كمي در شبكة شهري استان خراسان» فصلنامة تحقيقات جغرافيايي، شمارة 33، سال 1373.
28. حبيبي، محسن، بازسازي بافت‌هاي تاريخي (جزوة درسي)، دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران.
29. حبيبي، محسن، شرح جريان‌هاي فكري معماري و شهرسازي در ايران معاصر، تهران، دفتر پژوهشهاي فرهنگي، 1385.
30. حبيبي، محسن و مليحه، مقصودي، «اصطلاحات و واژه شناسي مرمت» فصلنامه عمران و بهسازي شهري (هفت شهر)، شماره 12 و 13، 1382.
31. حبيبي، محسن و مليحه مقصودي، تعاريف، نظريه‌ها و تجارب و منشورها و قطعنامه‌هاي جهاني و روشها و اقدامات شهري، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، زمستان 1381.
32. حجتي اشرفي، غلامرضا، مجموعه كامل قوانين و مقررات شهرداري و شوراهاي اسلامي، تهران، انتشارات شهرداري تهران، 1370.
33. حميديان، عليرضا، «نظري بر جغرافياي طبيعي شهرستان سبزوار، مجلة پژوهشي دانشگاه تربيت معلم سبزوار، شمارة 3، بهار و تابستان 1377.
34. خاني، علي، «روش‌هاي حفظ و احياي بافت‌هاي تاريخي شهر» مجله شهرداري ها، شمارة 61، خرداد 1383.
35. خورسندي، احمد، «منابع آب و مسائل آن در شهرستان سبزوار» مجموعه مقالات سبزوار و توانمندي‌هاي توسعه، سبزوار، انتشارات دانشگاه تربيت معلم سبزوار، 1377.
36. حناچي، پيروز، مرمت شهري در بافت‌هاي تاريخي ايران، رساله دكتراي معماري، دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران، 1378.
37. رسولي، محمد، طرح ساماندهي ساخت فضايي – كالبدي بافت قديم سنندج، رسالة كارشناسي ارشد، تهران، دانشگاه تهران، سال 1372.
38. رضايي راد، رضا، بينش فرهنگي و نقش آن در تحولات معماري و شهرسازي، مجلة معماري و شهرسازي، 1380، شمارة 12.
39. رهنما، محمدرحيم، «معرفي و ارزيابي تئوري اصالت بخشي در فرايند احياي بافت‌هاي قديم شهري محلة سرشور مشهد» فصلنامة تحقيقات جغرافيايي، شمارة پياپي 42، 1378.
40. رهنمايي، محمدتقي و پروانه شاه حسيني، فرايند برنامه ريزي شهري در ايران، تهران، انتشارات سمت، 1383.
41. زنجاني، حبيب الله، تحليل جمعيت شناختي، تهران، انتشارات سمت، 1376.
42. زنجاني، حبيب الله، مجموعه مباحث و روشهاي شهرسازي (جمعيت)، مركز مطالعات و تحقيقات شهرسازي و معماري ايران، چاپ سوم، 1376.
43. زنگنه چكني، يعقوب، تحليل عوامل تأثيرگذار بر توسعه فيزيكي و ساخت اجتماعي ـ فضايي شهر سبزوار، رسالة دكتري جغرافيا و برنامه ريزي شهري، دانشگاه تربيت مدرس، مهرماه 1381.
44. زنگنه، يعقوب، علي اكبر عنابستاني، جواد جمال آبادي، سبزوار و حوزة نفوذ تجاري آن با تأكيد بر داد و ستد محصولات كشاورزي، طرح پژوهشي جغرافيايي و اجتماعي، انتشارات دانشگاه تربيت معلم سبزوار، تابستان 84.
45. زياري، كرامت الله، اصول و روشهاي برنامه ريزي منطقه اي، يزد، انتشارات دانشگاه يزد، 1383.
46. زياري، كرامت الله، برنامه‌ريزي شهرهاي جديد، تهران، انتشارات سمت، 1378.
47. زياري، كرامت الله، برنامه ريزي كاربري اراضي شهري، يزد، انتشارات دانشگاه يزد، 1381.
48. سازمان ملل متحد، رهنمودهاي برنامه ريزي مساكن در كشورهاي در حال توسعه، ترجمه كمال اطهاري و محمد كاظم تاجبخش، وزارت مسكن و شهرسازي، 1368.
49. شايان، حميد، «اهميت فاكتور دفع جمعيت از نقاط روستايي در مقام برنامه ريزي روستايي شهرستان سبزوار»، مجموعه مقالات سمينار سبزوار و توانمندي‌هاي توسعه، سبزوار، انتشارات دانشگاه تربيت معلم سبزوار، 1377.
50. شركت ملي نفت ايران، نقشه زمين شناسي شمال شرق ايران، مقياس 1:250000، سال1350.
51. شكويي، حسين، فلسفه‌هاي محيطي و مكتب‌هاي جغرافيايي، تهران، انتشارات گيتا شناسي، 1382.
52. شماعي، علي، اثرات توسعه فيزيكي شهر يزد بر بافت قديم و راهكارهاي ساماندهي و احياي آن، رساله دكتري جغرافيا و برنامه ريزي شهري، دانشگاه تهران، 1380.
53. شماعي علي و پوراحمد، احمد، بهسازي و نوسازي شهري از ديدگاه علم جغرافيا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1384.
54. شنيدلر، سه سفرنامه، به اهتمام قدرت الله روشني زعفرانلو، تهران، 1347.
55. شواي، فرانسواز، شهرسازي، تخيلات و واقعيات، ترجمة محسن حبيبي، تهران، دانشگاه تهران، 1375.
56. شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران، تعاريف مصوبات شورا، دبيرخانه شورا، 1383.
57. شيعه، اسماعيل، مقدمه‌اي بر مباني برنامه ريزي شهري، تهران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ايران، 1382.
58. صرافي، مظفر، «توسعه پايدار و مسئوليت برنامه ريزان شهري» مجله معماري و شهرسازي، شمارة 35، 1375.
59. طاهري، ابوالقاسم، جغرافياي تاريخي خراسان از نظر جهانگردان، انتشارات شوراي مركزي مشهد، 1348.
60. طرح جامع يزد، مرحلة اول 1354 – 1352، دانشكدة هنرهاي زيبا دانشگاه تهران.
61. عسگري، عبدالرحيم، «بررسي منطقه‌اي از خراسان به خصوص سبزوار به لحاظ زلزله خيزي»، مجموعه مقالات همايش سبزوار و توانمندي‌هاي توسعه، سبزوار، انتشارات دانشگاه تربيت معلم سبزوار، 1377.
62. علوي تبار، عليرضا، «الگوي مشاركت در جامعة مردم سالار» ماهنامة شهرداري ها، شمارة 8، 1383.
63. علي آبادي، حسن، بررسي تحولات شهر و شهرنشيني سبزوار با تأكيد بر توسعة كالبدي و شكل‌يابي بافت‌هاي جديد شهري، رسالة كارشناسي ارشد جغرافيا و برنامه ريزي شهري، دانشگاه تربيت معلم، 1378.
64. فتحي، حسن، مقالة قاهرة فردا، محلة پيام يونسكو، خرداد 1366.
65. فرزام، فرشته، «تداوم حيات يا زوال تدريجي بافت قديم شهر»، مجموعه مقالات همايش تخصصي بافت‌هاي فرسودة شهري، مشهد، وزارت مسكن و شهرسازي، 1376.
66. فرهودي، رحمت الله، اصول و مباني برنامه ريزي منطقه اي، جزوة درسي دورة كارشناسي ارشد، دانشكده جغرافيا، دانشگاه تهران، 1380.
67. فريد، يدالله، جغرافيا و شهرسازي، انتشارات دانشگاه تبريز، چاپ اول، 1368.
68. فلامكي، محمدمنصور، «فردايي براي يك ربع قرن تجربه مرمت شهري در ايران» فصلنامة عمران و بهسازي شهري، (هفت شهر)، سال دوم، شمارة 3، 1380.
69. فلامكي، محمدمنصور، باززنده سازي بناها و شهرهاي تاريخي، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1383.
70. فلامكي، محمدمنصور، سيري در تجارب مرمت شهري از ونيز تا شيراز، تهران، نشر فضا، 1384.
71. فلامكي، محمدمنصور، نوسازي و بهسازي شهري، تهران، انتشارات سمت، 1384.
72. قلمي، عليرضا، از مدينة فاضله تا شهر سالم، انتشارات معاونت امور اجتماعي.
73. كلانتري خليل آباد، حسين، برنامه ريزي مرمت بافت تاريخي شهرها، مطالعه موردي شهر يزد، پايان نامة كارشناسي ارشد شهرسازي، دانشكدة معماري دانشگاه شهيد بهشتي، 1378.
74. كلانتري، حسين و پوراحمد، احمد، فنون و تجارب برنامه ريزي مرمت تاريخي شهرها، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهي تهران، 1384.
75. كرزن، لرد، ايران و قضية ايران، ترجمه وحيد مازندراني، تهران، انتشارات علمي و فرهنگي، 1349.
76. گيدئون، زيگفريد، فضا، زمان، معماري، ترجمه منوچهر مزيني، تهران، بنگاه ترجمه و نشر كتاب، 1350.
77. لينچ، كوين، سيماي شهري، ترجمه منوچهر، مزيني، تهران، دانشگاه تهران، 1357.
78. محمدي، صادق، برنامه ريزي فضايي – كالبدي بافت‌هاي كهن شهري (نمونة موردي اهواز قديم)، رسالة كارشناسي ارشد، تهران، دانشگاه تهران، سال 1375.
79. محمدي، محمود، فرهنگ اماكن و جغرافيايي تاريخي بيهق (سبزوار)، نشر آژند، 1381.
80. مقدسي، ابوعبدالله محمدبن احمد، احسن التقاسيم في معرفه الاقاليم، ترجمة دكتر علي‌نقي منزوي، تهران، چاپ اول، 1361.
81. مقصودي، مليحه، استخوان بندي شهر تهران، تهران، انتشارات معاونت فني و عمران شهرداري تهران، زمستان 1376.
82. موريس، جيمز، تاريخ شكل شهر تا انقلاب صنعتي، ترجمة راضيه رضا زاده، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهي علم و صنعت، 1368.
83. موسوي، فاطمه، بهسازي هستة تاريخي و مركزي قائمشهر، رسالة كارشناسي ارشد معماري دانشكدة هنرهاي زيبا دانشگاه تهران، 1382.
84. مهدوي، مسعود، اصول و مباني جغرافياي جمعيت، تهران، نشر قومس، چاپ چهارم، 1379.
85. مهدوي، مسعود، تحليل‌هاي جمعيتي در برنامه ريزي شهري، جزوه درسي كارشناسي ارشد، دانشكده جغرافيا، دانشگاه تهران، 1380.
86. مهندسين مشاور بافت شهر، طرح آماده سازي اراضي سبزوار، گزارش مرحلة اول خصوصيات اجتماعي ـ اقتصادي، جلد 1، انتشارات مسكن و شهرسازي مشهد.
87. مهندسين مشاور پژوهش و عمران، طرح مكانيابي توسعه سبزوار، وزارت مسكن و شهرسازي، 1366.
88. مهندسين مشاور زيست كاوش، طرح تفصيلي ويژه بهسازي و بازسازي بافت قديم و مركزي سبزوار، مسكن و شهرسازي استان خراسان رضوي، 1383.
89. مهندسين مشاور زيستا، طرح جامع احياء بافت كهن شوشتر، وزارت مسكن و شهرسازي، سال 1367.
90. مهندسين مشاور طاش، تجربياتي در بهسازي و بازسازي بافت‌هاي شهري تاريخي و قديمي، تهران، 1374 .
91. مهندسين مشاور طاش، خلاصه گزارش طرح نوسازي و بازسازي بافت پيرامون حرم مطهر، 1374.
92. مهندسين مشاور طرح معابر ايران، مطالعات مرحله دوم ساماندهي حمل و نقل و ترافيك شهر سبزوار (گزارش نهايي شمارة 3)، شهرداري سبزوار، جلد اول، خرداد 1385.
93. مهندسين مشاور فرافزا، تجزيه و تحليل و استنتاج از بررسي‌هاي طرح جامع شهرستان سبزوار، انتشارات مسكن و شهرسازي خراسان، جلد 3، 1373.
94. مهندسين مشاور فرافزا، طرح جامع سبزوار، انتشارات مسكن و شهرسازي خراسان، 1358.
95. ميرميران، سيدهادي، «گهر ساختن در صدف خويش، گفتاري دربارة طرحهاي احياء و روان بخشي مناطق تاريخي ايران» مجلة معماري و شهرسازي، شمارة 5 و4، 1375.
96. نريماني، مسعود، بهسازي بافت تاريخي «مدل سازي راهبردها و بنيان‌هاي ساختاري» انتشارات مؤلف، پاييز 1379.
97. نسرين، محمدرضا، «مرمت توسعه در پراگ» مجله معماري و شهرسازي، دوره ششم، شماره‌هاي 3 و 4، 1375.
98. نظري، علي اصغر، جغرافياي جمعيت ايران، تهران، انتشارات گيتاشناسي، 1368.
99. نقيبي، جواد، بررسي ويژگيهاي جمعيتي استان خراسان رضوي به تفكيك شهرستان از سال 85-75، سازمان مديريت و برنامه ريزي استان خراسان رضوي.
100. هويي زن، اندريس اوست، «مشاركت شهروندان در طرح ريزي و توسعة نواحي شهري» مجله معماري و شهرسازي، شمارة 49 و 48، 1382.

منابع انگليسي :
100-Friedman , J ; Regional planning As a field of study ; In friedman , J and Alonso, W , Regional Development and plannig , MIT press , Cambridge , Mass , 1964 , p :61.
101-Mozayeni , M . 1975 : “Growth and planning in urban Iran” , in Environment studies University of Tehran , By : Center for coordination of Environmental studies , No : 4 , pp : 79-88.

منابع الكترونيكي :
102-http://www.Weather.ir
103-http://www.Sci.Org.ir